Xây dựng là một ngành nghề có tính chất đa ngành, đòi hỏi sự kết hợp giữa nhiều yếu tố như kiến thức kỹ thuật, kinh nghiệm thực tiễn và khả năng phối hợp công việc. Trong đó, nền và móng đóng vai trò vô cùng quan trọng, góp phần tạo nên một công trình xây dựng chắc chắn và bền vững.
Vì vậy, để hiểu rõ hơn về nền và móng trong xây dựng, chúng ta cần phải tìm hiểu về các khái niệm, loại nền và móng, yếu tố ảnh hưởng, phương pháp xây dựng, thiết kế, kiểm tra, sửa chữa và bảo trì, cũng như tính bền vững của chúng. Bài viết này sẽ giúp bạn có cái nhìn tổng quan về nền và móng trong xây dựng.
Khái niệm về nền và móng
Nền
Nền là phần đất được đặt trên bề mặt đất tự nhiên, được sử dụng như mặt bằng cho các công trình xây dựng. Nền có vai trò quan trọng trong việc truyền tải và phân bố tải trọng của công trình xuống mặt đất, giúp chịu được lực nén và giữ vững cơ sở cho công trình.
Nền có thể được chia thành hai loại chính là nền mềm và nền cứng. Nền mềm là các khu vực đất có tính chất đàn hồi cao, không thích hợp để xây dựng các công trình lớn và nặng. Trong khi đó, nền cứng là các khu vực đất có tính chất khắc nghiệt, có độ bền lớn và có thể chịu được tải trọng lớn.
Móng
Móng là phần cố định của công trình được xây dựng dưới lòng đất, có nhiệm vụ chuyển tải tải trọng của công trình xuống nền đất. Vì vậy, việc thiết kế và xây dựng móng rất quan trọng để đảm bảo tính chắc chắn và an toàn cho công trình.
Các loại móng chủ yếu gồm móng chìm, móng đơn, móng ghép, móng sọc và móng bè. Mỗi loại móng sẽ phù hợp với từng điều kiện địa chất cụ thể của vùng xây dựng.
Các loại nền và móng
Nền
Như đã đề cập ở trên, nền có thể được chia thành hai loại chính là nền mềm và nền cứng. Tuy nhiên, theo tiêu chuẩn của Viện Tiêu chuẩn và Xác nhận Chất lượng (TCVN), nền còn được chia thành các loại sau:
- Nền thông thường: Là nền đất có tính chất tương đối ổn định, có khả năng chịu tải trọng phân phối đồng đều.
- Nền bị phá hủy: Đây là loại nền có tính chất không đồng đều, bị phá hủy do tác động của các yếu tố như động đất, lũ lụt, sạt lở đất…
- Nền quấy nhiễu: Là nền đất có tính chất không đồng đều, bị ảnh hưởng bởi các yếu tố như cát, đất sét, bùn… Dưới tác động của tải trọng, nền này có thể bị biến dạng, di chuyển, gây ra sự cố động đất.
- Nền ngầm nước: Đây là loại nền được chia thành hai nhóm là nền ngầm nước ngọt và nền ngầm nước mặn. Nền ngầm nước ngọt có tính chất đồng đều và bền vững hơn so với nền ngầm nước mặn.
- Nền phá đá: Là nền có khả năng chịu tải trọng cao, tồn tại trong các khu vực có núi đá, đồi núi.
Móng
Như đã đề cập, các loại móng chủ yếu gồm móng chìm, móng đơn, móng ghép, móng sọc và móng bè. Dưới đây là chi tiết về từng loại móng:
- Móng chìm: Là loại móng được xây dựng dưới lòng đất, đào xuống một độ sâu nhất định để đạt được lớp đất có độ nén lớn hơn đất ở mức độ đào. Loại móng này thường được sử dụng khi lượng tải trọng của công trình cần chuyển tải lớn hoặc khi đất bề mặt không đủ bền để đảm bảo tính ổn định cho công trình.
- Móng đơn: Là loại móng được xây dựng trực tiếp trên bề mặt đất, không đào xuống. Đây là loại móng phù hợp cho các công trình nhỏ và tải trọng nhẹ.
- Móng ghép: Là loại móng được xây dựng từ nhiều cọc nhỏ được đóng gói với nhau để tạo thành một móng lớn. Loại móng này có thể chịu được tải trọng lớn hơn so với móng đơn.
- Móng sọc: Là loại móng được xây dựng bằng cách đổ bê tông vào khe hở giữa hai bờ đất đứng. Loại móng này thường được sử dụng trong việc xây dựng các công trình cầu đường.
- Móng bè: Là loại móng được xây dựng trong môi trường nước, thường dùng cho các công trình xây dựng trên mặt nước như cầu, bến tàu, nhà máy nước…
Yếu tố ảnh hưởng đến nền và móng
Trong quá trình thi công và sử dụng, nền và móng có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau. Các yếu tố này có thể làm ảnh hưởng đến tính chất của nền và móng, gây ra các vấn đề như biến dạng, sụt lún, nứt vỡ hoặc thậm chí là sập đổ. Dưới đây là một số yếu tố quan trọng cần được lưu ý:
Địa chất
Địa chất địa phận là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến nền và móng. Điều kiện địa chất khác nhau của các vùng sẽ xác định tính chất đất và độ bền của nền và móng. Vì vậy, để đảm bảo tính chắc chắn và an toàn cho công trình, việc nghiên cứu và phân tích địa chất khu vực rất quan trọng.
Khối lượng tải trọng của công trình
Khối lượng tải trọng của công trình cũng là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến tính chất của nền và móng. Nếu khối lượng tải trọng quá lớn so với khả năng chịu tải của nền đất, sẽ dẫn đến hiện tượng nền bị biến dạng hoặc sụt lún. Vì vậy, việc tính toán và chọn phương án nền và móng phù hợp là điều cần thiết.
Các yếu tố khác
Các yếu tố như độ ẩm, nhiệt độ, động đất, sạt lở đất cũng có thể ảnh hưởng đến tính chất của nền và móng. Điều này đặc biệt quan trọng trong việc chọn vị trí xây dựng và thiết kế nền và móng cho các công trình quan trọng như nhà máy, cầu đường…
Phương pháp xây dựng nền và móng
Việc xây dựng nền và móng đòi hỏi nhiều công đoạn và bước xử lý khác nhau. Dưới đây là một số phương pháp xây dựng nền và móng thông dụng:
Tháo dỡ mặt bằng
Đây là bước tiên quyết trong việc xây dựng nền và móng. Quá trình tháo dỡ mặt bằng bao gồm việc triệt sản đất, di chuyển đất và các vật liệu khác ra khỏi vị trí xây dựng.
San lấp mặt bằng
Sau khi đã tháo dỡ mặt bằng, bước tiếp theo là san lấp mặt bằng để đạt được độ cao và hình dạng mong muốn cho nền. Việc san lấp mặt bằng có thể được thực hiện bằng cách đổ bê tông, sử dụng đá, cát, hoặc các vật liệu khác.
Đào móng
Đào móng là bước quan trọng trong việc xây dựng móng chìm. Công đoạn này bao gồm việc đào xuống đất và loại bỏ các vật liệu không phù hợp như đất bùn, nước, cây cối… để đạt được độ sâu cần thiết cho móng.
Đổ bê tông
Khi đã có móng và nền, công đoạn tiếp theo là đổ bê tông để tạo ra bề mặt chắc chắn và bền vững cho công trình. Quá trình đổ bê tông cần phải được thực hiện đồng đều và đạt độ cứng cũng như độ dày yêu cầu.
Lắp dựng kết cấu móng
Sau khi đã đổ bê tông, công đoạn cuối cùng là lắp dựng kết cấu móng. Việc lắp dựng này đòi hỏi sự cẩn thận và kỹ thuật cao để đảm bảo tính chính xác và an toàn cho công trình.
Thiết kế nền và móng
Thiết kế nền và móng là quá trình đặc biệt quan trọng trong việc xây dựng, đòi hỏi sự hiểu biết về các yếu tố như địa chất, khối lượng tải trọng, kiến thức kỹ thuật và sự kinh nghiệm thực tiễn. Một thiết kế nền và móng tốt sẽ giúp đảm bảo tính an toàn và bền vững cho công trình trong thời gian dài.
Có hai phương pháp thiết kế nền và móng chính là phương pháp trực tiếp và gián tiếp. Phương pháp trực tiếp là thiết kế dựa trên các thông số địa chất của khu vực xây dựng, trong khi phương pháp gián tiếp sử dụng các thông số tiêu chuẩn đã được xác định sẵn.
Kiểm tra và đánh giá nền và móng
Sau khi hoàn thành công trình, việc kiểm tra và đánh giá nền và móng là rất quan trọng để đảm bảo tính chắc chắn và an toàn cho công trình trong quá trình sử dụng. Việc kiểm tra và đánh giá nền và móng cũng có thể được thực hiện định kỳ để phát hiện sớm các vấn đề có thể xảy ra và đưa ra các biện pháp khắc phục kịp thời.
Phương pháp kiểm tra
Có nhiều phương pháp kiểm tra nền và móng, tuy nhiên hai phương pháp chính là kiểm tra bằng động lực học và kiểm tra bằng đo lường. Kiểm tra bằng động lực học thường được sử dụng để đánh giá tính chắc chắn của móng, trong khi kiểm tra bằng đo lường sẽ đánh giá tính chất của nền.
Đánh giá nền và móng
Đánh giá nền và móng là quá trình xác định tính chất của nền và móng sau khi đã kiểm tra. Kết quả đánh giá sẽ giúp cho các nhà thiết kế và kỹ sư có thể đưa ra các biện pháp khắc phục nếu cần thiết.
Rọ đá và Địa kỹ thuật nền móng dưới tác động của Biến đổi khí hậu toàn cầu
Sửa chữa và cải tạo nền và móng
Nền và móng có thể gặp các vấn đề như sụt lún, nứt vỡ hoặc hư hỏng do các yếu tố bên ngoài. Trong trường hợp này, việc sửa chữa và cải tạo sẽ được thực hiện để đảm bảo tính an toàn và bền vững cho công trình.
Việc sửa chữa và cải tạo nền và móng đòi hỏi sự kiểm tra và đánh giá kỹ lưỡng để xác định nguyên nhân và mức độ hư hỏng của nền và móng. Sau đó, các biện pháp sửa chữa và cải tạo sẽ được áp dụng để khắc phục sự cố và tái tạo tính chất của nền và móng.
Bảo trì và bảo dưỡng nền và móng
Để đảm bảo tính bền vững và an toàn cho công trình, việc bảo trì và bảo dưỡng nền và móng là rất cần thiết. Các hoạt động bảo trì và bảo dưỡng sẽ giúp giảm thiểu các hư hỏng và sự cố có thể xảy ra trong quá trình sử dụng công trình.
Các hoạt động bảo trì và bảo dưỡng thường bao gồm kiểm tra định kỳ, vệ sinh, bôi trơn và thay thế các bộ phận cũ, hư hỏng để duy trì tính chất của nền và móng.
Xử lý nền móng trên nền đất yếu 9 cách thi công và cải tạo tính chịu lực của đất
An toàn và an ninh trong xây dựng nền và móng
Việc đảm bảo an toàn và an ninh trong quá trình xây dựng nền và móng là rất quan trọng. Các biện pháp an toàn như đảm bảo quy trình thi công đúng quy định, sử dụng các thiết bị bảo hộ cá nhân và tuân thủ các quy định về an toàn lao động sẽ giúp đảm bảo tính mạng và sức khỏe của công nhân và người dân xung quanh khu vực xây dựng.
Ngoài ra, việc đảm bảo an ninh là cũng rất quan trọng để bảo vệ tài sản và nguồn lực trong quá trình thi công và sử dụng công trình.
Tính bền vững của nền và móng
Trong thời đại hiện nay, tính bền vững là yếu tố được coi trọng trong việc xây dựng các công trình. Đối với nền và móng, tính bền vững có nghĩa là khả năng chịu được tải trọng và ảnh hưởng từ môi trường xung quanh trong một thời gian dài mà không gây ra sự biến dạng hay hư hỏng.
Để đạt được tính bền vững cho nền và móng, việc lựa chọn phương án thiết kế phù hợp, sử dụng vật liệu chất lượng cao và tuân thủ các tiêu chuẩn kỹ thuật là điều cần thiết.
Kết luận
Nền và móng là những yếu tố quan trọng trong việc xây dựng các công trình và đảm bảo tính an toàn và bền vững cho chúng. Việc hiểu và áp dụng đúng các phương pháp xây dựng, thiết kế, kiểm tra và bảo trì nền và móng sẽ giúp đảm bảo tính chính xác và hiệu quả cho công trình. Đồng thời, việc tuân thủ các tiêu chuẩn về an toàn và bền vững cũng là yếu tố quan trọng trong quá trình xây dựng nền và móng.
Tìm hiểu về gia cố nền đất yếu – Phương pháp, lợi ích và rủi ro
Tư vấn qua Facebook
Gọi Mr Vương: 0903174039